'Het zonnetje in huis van de daklozen'

In het derde jaar van de opleiding journalistiek heb ik gekozen voor de richting Televisie. Ik wist al voordat ik aan deze opleiding begon dat ik wilde werken bij de televisie (en het liefst als presentatrice). Tijdens mijn televisiestage bij Omroep Brabant zag ik een item over Rahal Lamlih uit Breda. Hij werd benoemd tot Brabander van de Maand. Elke maand wordt een persoon gekozen die zich inzet voor andere mensen of goede doelen. Dat is ook precies wat Rahal doet. Hij zet zich in voor daklozen en verslaafden. Hij kookt zes dagen per week voor ze in zijn eigen keuken en deelt het eten vervolgens uit vòòr de daklozenopvang ’t IJ in Breda. Hij heeft er zijn missie van gemaakt. Dit doet hij ook omdat hij vroeger twee jaar heeft gezworven. Hij weet wat het is om op straat te moeten leven en honger te lijden. Ik vond het zo interessant dat ik hem heb geïnterviewd voor het maandblad Zaman Nederland waar ik voor schrijf. Maar ik kon niet alles vermelden in één artikeltje. Daarom heb ik besloten om een documentaire te maken over de Bredanaar en zijn missie. Het is een onderwerp dat zich goed leent voor een documentaire. Met beelden kun je immers meer vertellen dan duizend woorden.

Doordat ik eerder een artikel over Rahal Lamlih had geschreven, had ik al veel informatie over hem verzameld. Maar omdat een documentaire diepgaander is, moest ik wel verdere research doen. Zo kwam ik er tijdens mijn research achter dat de daklozenopvang 't IJ niet zo blij is met de actie (gratis voedsel uitdelen aan daklozen) van Rahal. Hij deelt namelijk zijn eten precies voor de deur van de opvang uit. Dit werkt volgens 't IJ hun beleid m.b.t. reïntegratie tegen. Bij de opvang moeten de daklozen immers drie euro betalen voor een maaltijd en vijf euro voor een overnachting. Volgens ’t IJ zorgt het gratis uitdelen van eten ervoor dat daklozen hun geld uitgeven aan drugs en andere zaken. Rahal is het hier niet mee eens en is van mening dat acht euro per dag teveel geld is voor daklozen en dat ze met acht euro toch geen drugs kunnen kopen. Ook is hij van mening dat de hulpverlening van 't IJ niet efficiënt is. De daklozen kunnen namelijk binnen 't IJ (in een kamertje) de hele dag drugs gebruiken en zuipen.

Een ander aspect is dat Rahal twee jaar geleden een subsidie-aanvraag heeft gedaan. Naast dat hij van supermarkten voedsel meekrijgt dat bijna over datum is, bekostigt hij namelijk ook veel uit eigen zak. Hij heeft veertien maanden geen reactie ontvangen van de gemeente over zijn aanvraag. Pas daarna kreeg hij een bevestiging dat de brief ontvangen was. De gemeente geeft aan dat de brief zoekgeraakt was en op een gegeven moment weer opdook. En de subsidie-aanvraag van Rahal zou niet in orde zijn omdat het actieplan en het kostenplaatje ontbraken. Maar volgens hem hebben ze dat eerder helemaal niet vermeld en komen ze er nu pas mee. Onlangs heeft Rahal het actieplan en het kostenplaatje opnieuw afgegeven bij de gemeente. Maar het gaat volgens de gemeente om een eenmalige subsidie. Subsidie of niet, Rahal is vastbesloten om zijn missie voort te zetten. Inmiddels is aan Rahal ook meegedeeld dat hij helaas niet in aanmerking komt voor een subsidie. Als reden geeft de gemeente aan dat zij geen liefdadigheidsinstelling is.

Voor de opnames heb ik samen met mijn partner in crime Anne de hele dag Rahal Lamlih gevolgd. We zijn met hem mee geweest naar de supermarkten waar hij voedsel meekrijgt, naar zijn huis waar hij kookt en naar de plek waar hij de maaltijden uitdeelt aan de daklozen. Hij en zijn vrouw hebben ons heel hartelijk ontvangen. En mijn partner in crime heeft mooie beelden geschoten. Dankje partner!!! Op een andere dag heb ik samen met een andere vriendin Sahar Jahish, die ik ook erg wil bedanken, opnames gemaakt in de daklozenopvang 't IJ in Breda. Ik heb de directrice geïnterviewd. Ook had ik van tevoren geregeld dat we binnen de opvang opnames mochten maken. Zo heb ik ook de kamer waar de daklozen drugs gebruiken gefilmd. (Helaas zonder daklozen in beeld, want dat wilden ze natuurlijk niet.) De gemeente wilde helaas niet voor de camera reageren. Zij heeft mijn vragen via de mail beantwoord.

De documentaire is af. Na een week (niet fulltime) achter de montagecomputer gezeten te hebben, kan ik zeggen dat ik tevreden ben over het resultaat. De documentaire, inclusief aftiteling, is uiteindelijk zestien minuten geworden. In mijn scenario stond vijftien minuten dus dat is wel redelijk. 'Kill my darlings', dat is wat ik moest doen. Ik had namelijk drie uur aan beeldmateriaal. Dit kwam doordat ik Rahal de hele dag (van 07.00 uur 's morgens tot 17.00 's avonds) heb gevolgd en ik in de documentaire ook de visie van de daklozenopvang en de gemeente moest weergeven. Het spotten was een hele klus. Maar ik had van tevoren een scenario gemaakt, waarin ik voor mijzelf duidelijk had gemaakt wat ik er per se in wilde hebben. Uiteindelijk heb ik relevant materiaal geselecteerd dat van belang was voor het inhoudelijke verhaal dat ik wilde neerzetten. Ik heb me niet helemaal aan het scenario gehouden, maar voor het grootste gedeelte staan de dingen die in het scenario zijn beschreven er wel in. Het is denk ik ook wel logisch dat je je niet helemaal aan de scenario kunt houden, omdat je tijdens het filmen altijd nog dingen kunt tegenkomen. Wat relevant is, zit in de documentaire en wat in de documentaire zit, is in mijn ogen relevant.

Toen ik aan de montage begon, wist ik niet hoe ik de verschillende verhaallijnen door elkaar moest ‘weven’. De documentaire houdt eigenlijk in: een dagje meegaan met Rahal waarbij zijn missie centraal staat. Maar naast dat ik hem volg, moet hij ook van alles vertellen over zijn missie en leven. Ook de visie van de gemeente en de daklozenopvang ‘t IJ moeten erin voorkomen. Uiteindelijk heb ik gekozen voor een ABAB-formule. Dat betekent dat ik steeds een stukje actie (missie) laat zien en dan weer een stukje interview. Maar toch was het belangrijk dat er een duidelijke lijn in het verhaal zat, zodat de kijkers het goed konden volgen. Uiteindelijk ben ik van mening dat dat aardig is gelukt. Iedereen die de documentaire heeft gezien kon het volgen en begrijpen. En dat gaf mij een voldaan gevoel.

Nadat ik mijn documentaire helemaal af had, heb ik aan Cees Muit gevraagd of hij het geluid wilde checken. En gelukkig wilde hij dat wel. Daarna heb ik de documentaire aan veel familieleden en collega's (van school) laten zien. Iedereen die de documentaire heeft gezien, was er enthousiast over. Ze vonden het een leuk onderwerp en inhoudelijk duidelijk. Dat was eerlijk gezegd fijn om te horen. Natuurlijk kan het altijd beter. Zo vind ik bijvoorbeeld heel jammer dat ik de kinderen (drie zoons) van Rahal niet heb kunnen filmen, omdat ze liever niet in beeld wilden. Dat zou het portret completer gemaakt hebben. Ook was het vaak moeilijk om opnames te maken met de daklozen. De meesten wilden niet op camera. Daar moest ik veel rekening mee houden. Ik ben enorm blij dat ik toch een aantal daklozen heb kunnen overtuigen om mee te werken. Rahal heeft me daar gelukkig ook bij geholpen. Ook zou het beeld technisch gezien misschien wat beter kunnen, maar ik moet bekennen dat Anne het met de losse hand (dus zonder statief) goed heeft gedaan. We konden niet altijd een statief gebruiken, omdat we soms Rahal moesten volgen en dat gaat dan moeilijk met een statief. Verder heb ik het gevoel dat het inhoudelijk wel aardig in elkaar zit. En voor diegene die popelen om mijn documentaire te zien. Helaas kan ik de documentaire niet op mijn blog zetten i.v.m. privacy van de daklozen. Ik heb hen toegezegd dat het voor intern gebruik is. Dus assessoren, jullie zijn de gelukkigen!